Mụn trứng cá là một trong những vấn đề thường gặp về da, có thể làm hình thành và xuất hiện những loại mụn bọc ở trên bề mặt của da. Nhìn chung, những nốt mụn “xấu xí” này có thể mọc lên ở bất kỳ khu vực nào trên cơ thể, phổ biến nhất là ở vùng cổ, mặt, vai và lưng.

Nguyên nhân chính dẫn đến mụn trứng cá là do sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể. Do đó, nó thường ảnh hưởng nhiều ở những trẻ mới lớn hoặc người đã trải qua tuổi dậy thì.

Thông thường, những nốt mụn có thể tự biến mất dần mà không cần phải điều trị, tuy nhiên, đôi khi có một số loại mụn sau khi biến mất lại tái phát và xuất hiện dày đặc hơn. Mặc dù mụn trứng cá không ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe, nhưng nó thường gây mất thẩm mỹ và đem lại cảm xúc khó chịu, tự ti đối với người bị mụn. Trong trường hợp nặng, mụn trứng cá có thể để lại những nốt sẹo trên da.

Các phương pháp điều trị cho mụn trứng cá, bao gồm điều trị bằng thuốc hoặc điều trị không kê đơn có thể được lựa chọn dựa trên tình trạng và mức độ nghiêm trọng của mụn.

Thông thường, bề mặt da của chúng ta sẽ được bao phủ bởi những lỗ chân lông nhỏ liên kết với các tuyến bã nhờn ở bên dưới da. Thông qua các nang lông, tuyến bã dầu sẽ thực hiện nhiệm vụ đưa bã nhờn lên bề mặt da, đồng thời loại bỏ các tế bào da đã chết.

Mụn trứng cá sẽ xuất hiện trên da khi các lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi dầu thừa, các tế bào da đã chết hoặc vi khuẩn. Đặc biệt, trong giai đoạn dậy thì, các tuyến dầu có thể bị kích thích mạnh mẽ bởi các hormone nội tiết tố trong cơ thể, khiến chúng sản xuất ra nhiều dầu hơn trên da và làm tăng nguy cơ bị mụn trứng cá.

Các chuyên gia về da liễu thường phân mụn thành ba loại chính, bao gồm:

• Mụn đầu đen: Là tình trạng một lỗ chân lông mặc dù vẫn mở ra nhưng đã bị tắc nghẽn lại. Chúng thường có biểu hiện là những đốm mụn đen li ti ở trên bề mặt của da.
• Mụn đầu trắng: Là tình trạng lỗ chân lông đã bị đóng lại và tắc nghẽn, trông giống như những vết sưng cứng và thường có màu trắng. Loại mụn này xuất hiện chủ yếu ở các khu vực như cằm, cánh mũi hoặc trán.
• Mụn nhọt: Xảy ra khi lỗ chân lông mở ra, tạo điều kiện cho dầu thừa, các tế bào chết hoặc vi khuẩn xâm nhập vào dưới da. Những nốt mụn này thường xuất hiện dưới dạng mụn đỏ hoặc có mủ trắng ở bên trên do cơ thể phản ứng lại với vi khuẩn gây hại.

Ngoài nguyên nhân chính là sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể, thực tế, chế độ ăn uống hàng ngày cũng có thể là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến làn da của bạn.

Khi lượng đường huyết của bạn tăng lên một cách nhanh chóng sẽ khiến cho cơ thể sản sinh ra nhiều hormone insulin trong máu. Điều này có thể kích thích các tuyến dầu của da tiết ra nhiều dầu hơn, từ đó làm tăng nguy cơ xuất hiện mụn trứng cá. Mặt khác, chế độ ăn uống của bạn cũng có thể tác động đến sự sản xuất insulin trong cơ thể. Dưới đây là một số loại thực phẩm có thể làm cho lượng đường huyết và insulin tăng đột biến, bao gồm:

• Gạo trắng.
• Mỳ ống.
• Đường.
• Bánh mì trắng.

Những loại thực phẩm trên đều là những carbohydrate có chỉ số đường huyết cao. Hầu hết, chúng được làm từ đường đơn. Ngoài những thực phẩm trên, một số nghiên cứu cũng cho thấy ăn sô-cô-la có thể làm cho tình trạng mụn trở nên trầm trọng hơn, tuy nhiên, nó chỉ ảnh hưởng đến một số người nhất định.

Bên cạnh đó, các nhà nghiên cứu đã tích cực tìm kiếm mối liên hệ giữa các chế độ ăn uống và mụn trứng cá. Những chế độ ăn kiểu phương Tây thường bao gồm các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết cao, chứa các chất béo chuyển hóa, chất béo bão hòa hoặc các sản phẩm từ bơ sữa. Những loại thực phẩm này có thể kích thích cơ thể sản xuất ra nhiều hormone gây tiết nhiều bã dầu thừa trên da. Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng, chế độ ăn kiểu phương Tây có thể khiến cho tình trạng viêm trở nên tồi tệ hơn, góp phần làm gia tăng các vấn đề liên quan đến mụn trứng cá.

Khi bước vào giai đoạn dậy thì, cơ thể có xu hướng sản xuất ra nhiều yếu tố tăng trưởng giống insulin 1, hay còn được gọi là IGF-1. Loại hormone này có thể kích thích gia tăng sản xuất bã nhờn và khiến cho các triệu chứng của mụn trứng cá trở nên nghiêm trọng hơn.

Một số cuộc nghiên cứu gần đây đã chỉ ra các loại thực phẩm góp phần làm tăng mức IGF-1 trong cơ thể, bao gồm:

• Thực phẩm có chỉ số đường huyết cao (GI) và chỉ số hấp thụ tinh bột cao (GL).
• Các sản phẩm có nguồn gốc từ sữa, ví dụ như pho mát, sữa, sữa chua và kem.
• Thực phẩm đã được chế biến.

Những loại thực phẩm có chỉ số GI cao có thể bao gồm:

• Ngũ cốc ăn sáng chứa nhiều đường, ví dụ ngũ cốc với bột cám và bột ngô.
• Bánh mì trắng.
• Ngũ cốc ăn liền.
• Mì ống làm từ gạo.
• Gạo trắng hạt ngắn.
• Đồ ăn nhanh, chẳng hạn như bánh gạo, bánh quy và bỏng ngô.
• Một số loại rau quả, bao gồm dứa, dưa, khoai tây và bí ngô.

Hiện nay, nhiều người vẫn tin rằng việc ăn nhiều đồ dầu mỡ có thể dẫn đến mụn trứng cá. Thực tế không phải vậy, sở dĩ da có nhiều dầu nhờn là do sự hoạt động quá mức của các tuyến bã nhờn chứ không phải do chất béo và dầu có trong thức ăn.

Để làm giảm nguy cơ hình thành và phát triển mụn trứng cá, bạn nên tiêu thụ những loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp được làm từ các carbohydrate phức hợp. Những thực phẩm có chứa nhiều loại carbohydrate này thường bao gồm các loại ngũ cốc, trái cây và rau chưa qua chế biến và cây họ đậu.

Ngoài ra, bạn cũng nên lựa chọn các loại thực phẩm có chứa những thành phần có lợi cho da như vitamin A, vitamin E, kẽm và các chất chống oxy hóa.

Dưới đây là một số loại thực phẩm được xem là thân thiện với làn da mà bạn nên bổ sung thường xuyên vào chế độ ăn uống của mình.

5.1. Cải xoăn

Có thể nói, cải xoăn chính là một lựa chọn tuyệt vời dành cho những người có làn da dễ bị mụn trứng cá. Loại rau này cung cấp rất nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho da, chẳng hạn như vitamin A, B6, C, K và cùng các loại khoáng chất thiết yếu khác như magiê, kali, mangan, canxi và đồng. Đây đều là những chất dinh dưỡng có khả năng làm giảm sự hình thành của các hắc sắc tố trên da, giúp làm đều màu hơn cho làn da của bạn.

Vitamin C trong cải xoăn giúp cơ thể sản sinh ra nhiều collagen hơn, từ đó thúc đẩy sự phục hồi nhanh các vết sẹo do mụn để lại bằng cách tăng tốc độ luân chuyển tế bào. Vào mỗi buổi sáng, bạn nên tự làm một cốc sinh tố từ cải xoăn, hoặc ăn cải xoăn xào vào bữa trưa hoặc bữa tối.

5.2. Chanh

Nước chanh tươi có tác dụng như một chất làm se tự nhiên, giúp cải thiện làn da bị chảy xệ và làm mờ các vết thâm trên da. Tuy nhiên, việc thoa trực tiếp nước chanh lên da thường không được các chuyên gia khuyến khích thực hiện vì nó có tính axit quá cao. Điều này có thể làm hỏng lớp hàng rào tự nhiên bảo vệ da, nó chỉ làm da sáng lên sau đó và bị sạm đi nếu tiếp xúc với ánh nắng mặt trời.

Tuy nhiên, khi bạn vắt thêm nước chanh và vỏ chanh vào các món ăn như salad, hoặc kết hợp với các món ăn khác có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nói chung và làn da của bạn nói riêng.

5.3. Các loại đậu

Một số loại đậu như đậu tây, đậu gà, đậu phộng và đậu lăng thường có chỉ số đường huyết thấp, do đó chúng giúp kiểm soát được mức đường trong máu một cách ổn định hơn, nhờ đó ít gây bùng phát và xuất hiện mụn hơn. Để có một món ăn đầy đủ dinh dưỡng và cải thiện được làn da của mình, bạn có thể thêm các loại đậu trên vào những món ăn như salad, súp hoặc món hầm.

5.4. Súp lơ trắng

Các loại rau xanh và trái cây thường mang đến nhiều lợi ích về sức khỏe hơn, súp lơ trắng cũng không phải là một ngoại lệ. Loại rau họ cải này có chứa nhiều histidine, một loại axit amin mạnh giúp ngăn chặn sự tàn phá của các tia cực tím cho làn da bạn, từ đó ngăn ngừa sự xuất hiện của các vết thâm nám.

Ngoài ra, súp lơ trắng cũng chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất khác, chẳng hạn như vitamin B6, C và K, chất xơ, phốt pho, magiê và folate.

5.5. Đu đủ

Trong đu đủ có chứa papain – một loại enzym tiêu hóa, giúp mang lại nhiều lợi ích cho làn da của bạn, bao gồm:

• Thông thoáng lỗ chân lông.
• Tẩy tế bào chết.
• Làm mờ sẹo mụn và ngăn chặn bùng phát mụn.
• Dưỡng ẩm cho da.

Mặt khác, các loại vitamin và khoáng chất có trong loại trái cây “đa năng” này cũng giúp cải thiện mức độ đàn hồi của da, từ đó làm giảm thiểu sự xuất hiện của các nếp nhăn trên da.

5.6. Hạt diêm mạch

Trong một chén hạt diêm mạch nấu chín có chứa tới 17-27 gam chất xơ, giúp ngăn ngừa và cải thiện tình trạng táo bón của bạn. Ngoài ra, ăn nhiều hạt diêm mạch cũng giúp bạn tăng tần suất đi tiểu, từ đó loại bỏ được những độc tố gây hại ra khỏi cơ thể, làm cho làn da của bạn trở nên sáng hơn, ít mụn và đốm đen hơn.Bạn có thể sử dụng hạt diêm mạch để thay thế cho bột mì khi làm các loại bánh nướng, bánh quy, hoặc thêm chúng vào các món salad để làm món ăn nhẹ.

5.7. Quả mọng

Quả mọng bao gồm anh đào, dâu tây, việt quất, mâm xôi và dâu đen đều là những nguồn cung cấp chất chống oxy hóa và vitamin C vô cùng dồi dào. Theo nghiên cứu cho thấy, vitamin C có tác dụng lưu thông máu, là một “vũ khí” mạnh mẽ giúp ngăn chặn sự sạm màu ở làn da, trong khi đó chất chống oxy hóa ở quả mọng có khả năng chống lại sự hình thành của những đốm đen “xấu xí” trên da.

Một số lợi ích khác của quả mọng đối với sức khỏe, bao gồm:

• Giảm cholesterol.
• Cải thiện sức khỏe não bộ.
• Giảm nguy cơ mắc bệnh tim và tiểu đường.
• Ổn định mức đường huyết.
• Đi tiểu thường xuyên.

5.8. Khoai lang

Trong khoai lang có chứa beta-carotene, sau khi ăn vào cơ thể sẽ được chuyển hóa thành vitamin A. Loại vitamin này sẽ hoạt động như một hàng rào bảo vệ da khỏi sự xỉn màu, tắc nghẽn lỗ chân lông và sự viêm nhiễm do các gốc tự do gây ra.

Để điều trị mụn trứng cá, bạn có thể sử dụng thuốc kê đơn hoặc thuốc mua tự do. Tốt nhất, bạn nên tìm đến sự tư vấn của bác sĩ để lựa chọn một liệu trình điều trị mụn phù hợp với tình trạng của mình.

Dưới đây là một số mẹo giúp bạn kiểm soát và điều trị những nốt mụn trứng cá “khó chiều” của mình:

• Rửa mặt hai lần một ngày và sau khi đổ mồ hôi hoặc chơi thể thao.
• Gội đầu thường xuyên, nhất là khi tóc bết dầu.
• Sử dụng các sản phẩm hoặc mỹ phẩm chăm sóc da nhẹ nhàng, không chứa dầu.
• Tránh gãi, nặn hoặc chạm tay vào mụn.
• Tránh tiếp xúc da với ánh nắng mặt trời trong một thời gian dài.

Ngoài ra, bạn cũng nên hạn chế sự căng thẳng vì nó có thể kích thích cơ thể sản sinh ra nhiều hormone androgen gây tiết bã nhờn trên da và dẫn đến hình thành mụn trứng cá.